Η εξουσία σύμφωνα με μελετητές όπως ο Φουκώ καθορίζεται ως ένα πλέγμα σχέσεων, το οποίο ενυπάρχει σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις και ασκείται από κάποιους προς κάποιους άλλους. Σε κάθε χώρο φαίνεται να υπάρχει ένα τρίπτυχο ικανότητα -εξουσία- επικοινωνία που κάθε άτομο αναλαμβάνεται μέσα σε αυτό μια συγκεκριμένη θέση άσκησης εξουσίας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι εκείνο που ορίζει μια σχέση εξουσίας είναι ένας τρόπος δράσης που δεν ενεργεί άμεσα στους άλλους, αλλά στην ίδια τους την δράση.

Με αλλά λόγια η εξουσία ενεργεί πάνω στα όρια των ατόμων της έτσι ώστε να μπορεί να τα εξαναγκάζει και να τα περιορίζει.

Είναι αναγκαίο να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την επίδραση της εξουσίας και την σημαντική επιρροή της στην θηλυκότητα. Δυστυχώς οι γυναίκες από παλαιότερα μέχρι και την σημερινή εποχή αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα καθώς δεν είχαν τα ίδια πολιτικά, κοινωνικά αλλά και επαγγελματικά δικαιώματα με εκείνα των ανδρών. Στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν υποχείρια των ανδρών. Μέσω του πρώτου κινήματος του φεμινισμού πραγματοποιήθηκε μια πρώτη προσπάθεια διεκδίκησης ισότητας της ταυτότητας των γυναικών μέσω του δικαιώματος ψήφου.

Έπειτα έγιναν και άλλες προσπάθειες απογύμνωσης της πατριαρχικής κοινωνίας με την δράση των φεμινιστριών και συγκεκριμένα με το βιβλίο της Simon de Beauvoir που ορίζει την καταπίεση της γυναίκας σύμφωνα με την θεωρία της ετερότητας και της διχοτόμησης εαυτός/άνδρας/γυναίκας. Σύμφωνα με αυτό ,ο άνδρας είναι το Υποκείμενο και η γυναίκα είναι ο Άλλος. Η γυναίκα με αυτόν τον τρόπο προσδιορίζεται λοιπόν ως έτερο του άνδρα, καθώς εκείνος αντιπροσωπεύει το προνόμιο της υπερβατικότητας μέσω της δημιουργίας ενώ αντίθετα η γυναίκα την έλλειψη.

Έτσι, δημιουργείται μια άνιση κοινωνική σχέση με την γυναίκα να βρίσκεται πάντοτε σε μειονεκτική θέση. Η εξουσία στις σύγχρονες κοινωνίες φαίνεται να λειτουργεί ως μια στρατηγική η οποία επιβάλλεται με διάφορες τακτικές και θεσμούς και περιβάλλει τους αδύναμους και ταυτόχρονα μεταδίδεται μέσα από αυτούς. Όσον αφορά το γυναικείο φύλο, η επιρροή που δέχεται απο τις δυνάμεις εξουσίας είναι ποικίλη και εμφανίζεται παντού.

Στις στερεοτυπικά πατριαρχικές οικογένειες που κυριαρχούν άτυποι κανόνες ότι ο άνδρας οφείλει να έχει τον πρώτο λόγο, να παίρνει κρίσιμες αποφάσεις και να κατέχει την εξουσία οι γυναίκες  είναι υποχρεωμένες να συμμορφώνονται με αυτό. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι το γυναικείο φύλο να δέχεται συνεχείς πιέσεις για το πως πρέπει να συμπεριφέρεται και να αδυνατεί να πράξει ελεύθερα. Παρόμοιες περιπτώσεις αξίζει να αναφέρουμε ότι κυριαρχούν στην πολιτική με τις γυναίκες να έρχονται συχνά αντιμέτωπες με περιπτώσεις που χρειάζεται να αποδεικνύουν επανειλημμένα τις ικανότητες τους και να προσπαθούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους.

Ακόμα και αν ισχύουν σε μεγάλο βαθμό τα παραπάνω είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι γυναίκες έχουν καταφέρει να κατακτήσουν πολλά από τα δικαιώματα που για άλλες γενιές θα ήταν αδιανόητο, όπως για παράδειγμα το διαζύγιο, η σεξουαλική ελευθερία αλλά και η πρόσβαση στην μισθωτή εργασία.

Ως κοινωνία οφείλουμε να καταρρίψουμε ολα τα στερεότυπα που υποβαθμίζουν την θέση της γυναίκας σε όλους τους τομείς και να την προστατέψουμε απο καθετί που δεν της δίνει την δυνατότητα να ενεργεί ελεύθερα.

Μια άλλη ομάδα γυναικών που δεν έχει δοθεί αρκετή προσοχή είναι οι γυναίκες που ζουν στις μικρές απόμακρες κοινότητες:

Πράγματι είναι δύσκολο να βρεις βιβλιογραφικές αναφορές ή άρθρα ψυχολογίας για την ψυχική υγεία των  γυναικών στις μικρές απομακρυσμένες περιοχές ιδιαίτερα  για τη καθημερινή ζωή αυτών των γυναικών

Υπάρχει έλλειψη ερευνών ( είναι σχεδόν Ανύπαρκτη) σχετικά με τις ανάγκες πρόληψης της ψυχικής υγείας αυτής της συγκεκριμένης ομάδας γυναικών που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και είναι ένα  σημαντικό, αλλά συχνά απαρατήρητο κομμάτι του πληθυσμού, για αυτό χρήζει ισότιμη αντιμετώπιση.

Οι έρευνες που έχουν γίνει είναι συνήθως συγκεκριμένα σε πολύ περιορισμένες γεωγραφικές περιοχές, οι οποίες δεν είναι απαραίτητα αντιπροσωπευτικές όλων των  αγροτικών κοινοτήτων.

Συνήθως χρησιμοποιούνται μεγαλύτερα δείγματα, δημογραφικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, εθνικότητα και το πολιτιστικό υπόβαθρο, συχνά, περιορίζοντας περαιτέρω τη γενίκευση των ευρημάτων. Επιπλέον, πολλές μελέτες έχουν συγκρίνει αγροτικά με αστικά δείγματα και έχουν αντλήσει συμπεράσματα παρόλο που οι λειτουργικοί ορισμοί της αγροτικής και της αστικής περιοχής συχνά διαφέρουν σημαντικά.

Άλλωστε  ποιος θα είχε καταγράψει την ζωή και τα αδιέξοδα των γυναικών στις μικρές απομακρυσμένες κοινότητες;

Κι όμως αυτές οι γυναίκες είναι οι «σύζυγοι» των εργατών, οι γυναίκες των αγροτών, οι γυναίκες των αλιέων, οι γυναίκες των κτιστών. Οι ανδρικές δουλειές τις κράτησαν σε αυτές τις όμορφες αλλά παράλληλα σκληρές περιοχές, αλλά αυτές οι γυναίκες  όπως κάθε γυναίκα έκαναν τα πάντα να λειτουργούν. Μαγείρεμα, καθαρισμός, επισκευή, διαχείριση του νοικοκυριού και φροντίδα των παιδιών. Αυτές και όλες οι γυναίκες είναι η ραχοκοκαλιά αυτών των κοινοτήτων. Όχι μόνο αναμενόταν από κάποιες σύζυγοι να εκπληρώσουν τον παραδοσιακό ρόλο, αλλά βοηθούσαν επίσης τους συζύγους τους στις αγροτικές τους επαγγελματίες. Γνωρίζει κανείς τη γυναίκα ενός αγρότη που δεν είναι τόσο αγρότης όσο ο σύζυγός του;

Μια άλλη ομάδα γυναικών των μικρών κοινοτήτων είναι:

Οι γυναίκες των μικρών απομακρυσμένων κοινοτήτων με σωματικές αναπηρίες ή που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας βιώνουν συνήθως κοινωνική κακοποίηση μεγαλύτερης διάρκειας και έχουν λιγότερες επιλογές από ό,τι οι αστικές γυναίκες, αυτές οι ανισότητες δημιουργούν πρακτικά εμπόδια στις ζωές των γυναικών. Και δεν πρόκειται απλά για αριθμούς ή για ποσοστά σε έρευνες, αλλά για γυναίκες με ονοματεπώνυμο.

Για παράδειγμα, οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές μπορεί να έχουν λιγότερες ευκαιρίες να συμμετέχουν σε αμειβόμενη απασχόληση, μπορεί να έχουν περιορισμένες κοινωνικές επαφές ή μπορεί να έχουν λιγότερη πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες και υγειονομική περίθαλψη σε σύγκριση με τις γυναίκες σε πιο αστικοποιημένες περιοχές.

Οι αγροτικές γυναίκες δεν αποτελούν μια ομοιογενή ομάδα. Διαμένουν σε αγροτικές περιοχές που είναι διαφορετικές ως προς τις γεωγραφία, την οικονομική βάση, τα δημογραφικά στοιχεία και την ανάπτυξη. Οι αγροτικές περιοχές, οι δυτικές περιοχές των συνόρων, τα χωριά των ορεινών περιοχών, τα νησιά, ή αλλιώς οι λεγόμενες “πόλεις της άνθισης” και οι “πόλεις της πτώσης” αποτελούν την αγροτική Ελλάδα.

Αυτές οι γυναίκες έχουν διαφορετικές εμπειρίες από τη ζωή στην κάθε μεγάλη ή μικρή κοινότητα. Οι γυναίκες μπορεί να ανήκουν σε έναν αριθμό από αυτές τις κατηγορίες ταυτόχρονα και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να λάβουν υπόψη τους αυτή την ποικιλομορφία όταν αναπτύσσουν πολιτικές αγροτικής ανάπτυξης. Είναι σημαντικό να παρουσιάσουμε και να συμπεριλάβουμε τις πολύπλοκα συμφέροντα των γυναικών από ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών και πολλαπλών ομάδων ταυτότητας.

Άρα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες  που δεν έχουν πρόσβαση στην ψυχική πρόληψη και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα όπως:

Εξασφάλιση παροχής υπηρεσιών υγείας σε απομακρυσμένες και απομονωμένες κοινότητες.

Συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας μητρότητας και την  Βία κατά των γυναικών

Αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών μέσω ενός συνδυασμού αυστηρότερης νομοθεσίας, αυξημένης αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών πρώτης γραμμής του κράτους, των υπηρεσιών που βασίζονται στην κοινότητα και σημαντικές επενδύσεις για την ασφάλεια και την προστασία των γυναικών όπως.

Αντιμετώπιση των δεσμών μεταξύ της ενδοοικογενειακής βίας και της έλλειψης στέγης

Συμπερίληψη επιδόματος υποστήριξης χωρισμένων γυναικών και της φροντίδας παιδιών

Η ποικιλομορφία που υπάρχει μεταξύ των γυναικών στις αγροτικές μικρές κοινότητες, καθώς  οι πολλαπλές και τα πολλαπλά στρώματα διακρίσεων, δεν αναγνωρίζεται πάντοτε στη χάραξη πολιτικής ή στην εκπροσώπηση των στοιχείων.

Οι ζωές και οι ανάγκες των γυναικών στις μικρές κοινότητες είναι ποικίλες όπως:

• Οι γυναίκες ΛΟΑΤΚΙ

• Ηλικιωμένες γυναίκες που ζουν μόνες τους,

• Γυναίκες που έχουν περάσει ολόκληρη την ενήλικη ζωή τους φροντίζοντας τις οικογένειές τους μέχρι  και σήμερα,

• • • Γυναίκες της εργατικής τάξης

    • Μονογονεϊκές οικογένειες,

    • Γυναίκες που αναζητούν διεθνή προστασία,

    • Μετανάστριες εργάτριες,

    • Γυναίκες από μειονοτικές εθνοτικές ομάδες,

    • Γυναίκες που λειτουργούν μικρές επιχειρήσεις,

    • Γυναίκες με πλήρη, μερική ή εποχιακή απασχόληση,

    • Γυναίκες με αναπηρία.

Είναι σημαντικό και  οφείλουμε να κατανοήσουμε την αναγκαιότητα προστασίας των γυναικών  ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια τους και να μπορέσουμε  να αναγνωρίσουμε τα σημάδια της βίας, των ανισοτήτων και  τον τεράστιο αντίκτυπο που έχουν συναισθηματικά για εκείνες.

Η καταπολέμηση  του στίγματος ιδιαίτερα στις μικρές κοινότητες  έχει να κάνει με την υποστήριξη της κοινότητας και της ψυχικής υγείας.

Ψυχικές Ασθένειες στις μικρές κοινότητες 

Τα στερεότυπα και η παραπληροφόρηση σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες έχουν καταστήσει δύσκολο για ορισμένους ανθρώπους να αναζητήσουν βοήθεια για θεραπεύσιμα προβλήματα.

Ο φόβος της ψυχικής ασθένειας συχνά έχει τις ρίζες του στην έλλειψη εκπαίδευσης και κατανόησης. Μια κοινή  παρανόηση  είναι να θεωρούμε την ψυχική ασθένεια ως ένα πράγμα, όταν στην πραγματικότητα διαφορετικές διαταραχές και ασθένειες μπορεί να ποικίλλουν σε σοβαρότητα και συμπτώματα, κάνοντας τις μεθόδους θεραπείας πολύ διαφορετικές.

Τα εμπόδια λόγω γεωγραφικής απόστασης ή εδάφους ή έλλειψης μεταφορικών μέσων. 

Η κοινοτική ενδυνάμωση διαδραματίζει βασικό ρόλο στη λειτουργία της κοινωνίας. Η παροχή υποστήριξης και ευκαιριών κατάρτισης στις κοινότητες και η προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης μπορεί να είναι θεμελιώδους σημασίας για την πρόοδο οποιασδήποτε περιοχής, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντική στις αγροτικές περιοχές.

Οι γυναίκες στις αγροτικές μικρές κοινότητες συχνά περιορίζονται στο να παίζουν ρόλους στο σπίτι, παρά την πρόσφατη βιβλιογραφία που υποδηλώνει ότι η ενδυνάμωσή τους μπορεί να τονώσει την ανάπτυξη των κοινοτήτων τους.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέες γυναίκες στις αγροτικές μικρές περιοχές είναι πολυδιάστατες. Οι διακρίσεις και η περιθωριοποίηση διαπερνούν την καθημερινότητά τους, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, την απασχόληση και τη λήψη αποφάσεων.

Οι κοινωνικοί κανόνες τους περιορίζουν συχνά στους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων, πνίγοντας τις φιλοδοξίες τους και εμποδίζοντας την επιδίωξή τους για προσωπική και επαγγελματική ολοκλήρωση.

Σύμφωνα με μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία, με δυσανάλογα υψηλή επιβάρυνση για τις νεαρές γυναίκες στις αγροτικές μικρές περιοχές.

Χρίζει άμεση προσοχή η ενδυνάμωση των νέων γυναικών στις αγροτικές μικρές περιοχές καθώς δεν είναι απλώς μια ηθική υποχρέωση: είναι επίσης μια στρατηγική επένδυση σε ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο μέλλον.

Η αντιμετώπιση των ανισοτήτων με βάση το φύλο είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των γυναικών και την απελευθέρωση των δυνατοτήτων τους να μεταμορφώσουν τις κοινότητες και να αναζωογονήσουν τις αγροτικές μικρές περιοχές.

 

Συλλογική – Συνεργατική συγγραφή του άρθρου, από την ομάδα πρακτικής του Κοχλία.

Φραντζέσκα Ντεμίρη Φοιτήτρια Κοινωνικής Πολιτικής ΕΚΠΑ

Άννα Παναγιωτοπούλου Φοιτήτρια του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου

Κωνσταντίνος Καζάνης Φοιτητής Ψυχολογίας Μητροπολιτικό Κολέγιο

Επόπτρια:  Κυριακή Μερτζάνη διευθύντρια του κέντρου Κοχλίας.